24.12.2013

Miasteczko Pana Andersena

Swoim czytelnikom składam najlepsze świąteczne życzenia.

A w prezencie POD tradycyjną duńską choinką tekst Wojciecha Młynarskiego.


"Wicher przycicha i się wzmaga,
i raz jest mglista, raz promienna,
śliczna zimowa Kopenhaga,
miasteczko Pana Andersena,
poety, który nas podzielił,
swe bajki gęsim piórem pisząc,
na tych, co już je usłyszeli,
i tych, co jeszcze je usłyszą.
Na kartkę blask od świecy padł,
o zmroku przypływała wena
i oto stał się cały świat
miasteczkiem Pana Andersena.
I myśl mi się po głowie plącze,
która odkrywcza jest szalenie,
że w sumie jedno, co nas łączy,
to jest dziecięce pochodzenie.
Na kartkę blask od świecy padł,
o zmroku znów przypłynie wena
i znów się stanie cały świat
miasteczkiem Pana Andersena.
I będzie słychać smutny głos
Mężczyzny-chłopca hen, zza mgły:
"Kto wyjmie to bolesne szkło,
które do oka wpadło mi?"
Tak jest, choć w czoło się pukają
ci wszyscy mądrzy i stateczni,
co w żadnej bajce nie zagrają,
bowiem nie byli nigdy dziećmi..."


18.11.2013

Jak wybiorą Duńczycy? Lokalne wybory w Danii 2013.


Już jutro lokalne wybory w Danii, które zgodnie z prawem odbywają się co cztery lata w trzeci wtorek listopada.


Kto startuje w wyborach


W wyborach może wystartować każdy, kto ma czynne prawo wyborcze, a więc również obcokrajowcy. Do zarejestrowania listy w wyborach do rad gmin wystarczyło na ogół zebranie 25 podpisów, a do regionów - 50. Wyjątkiem była m.in. Kopenhaga, w której należało przedstawić 150 podpisów. 

W tegorocznych wyborach do rad gmin i regionów startuje odpowiednio 9082 i 1163 osób, w tym ok. 30% kobiet. Wśród kandydatów są zarówno członkowie największych partii politycznych, jak i kandydaci niezależni. O ile w wyborach parlamentarnych linia podziału między partiami jest zwykle dość klarowna, to w wyborach lokalnych możliwe są różne, czasami zaskakujące koalicje.

Listy są oznaczane kolejnymi literami alfabetu. Litera A, została przyznana rządzącym socjaldemokratom. Ostatnia litera duńskiego alfabetu, Å, przypadła liście kandydatów z wolnego miasta Chiristania.


Mieszkańcy wolnego miasta Christiania wystawili w wyborach lokalnych
swoich kandydatów na liście oznaczonej literą Å

Lista R - lista partii komunistycznej

W tym roku średni wiek kandydata startującego w wyborach lokalnych to 50 lat (najstarszy ma 93 lata, a najmłodszy 18). Wydało mi się to bardzo ciekawe, bo moje obserwacje z Kopenhagi są zupełnie inne. Na plakatach widać głównie kobiety, a kandydaci wyglądają bardzo młodo.

Kandydatka Liberal Alliance.

Kandydatka partii konserwatywnej.
 

Wspomniany wyżej najstarszy kandydat startujący w wyborach z listy Partii Miłości, Harry Ahlberg, pochodzi ze Szwecji i nazywa siebie najstarszym duńskim anarchistą. Innym ciekawym kandydatem jest Rolf Bjerre z Partii Piratów, który chciałby w Danii wprowadzić demokrację bezpośrednią. Uważa, że zamiast wybierania kandydatów, ludzie mogliby za każdym razem sami podejmować decyzje np. dotyczące wydatków na konkretne cele.


Jak wygląda głosowanie


Na kilka dni przed głosowaniem wyborcy otrzymali karty do głosowania, z którymi 19 listopada pójdą do wskazanych punktów wyborczych. Głosowanie odbywa się przez oddanie 2 głosów: jednego na kandydata do rady gminy, drugiego - regionu. Można głosować zarówno na listę, jak i wskazać konkretnego kandydata.


Do soboty włącznie możliwe było również głosowanie korespondencyjne, które trwało już od 20 sierpnia.

Karty do głosowania


Polacy też mogą głosować


Według danych zebranych przez firmę KMD w jutrzejszych wyborach do głosowania będzie uprawnionych ponad 4,4 mln obywateli. Aktywne i bierne prawo wyborcze, w przeciwieństwie do wyborów parlamentarnych, mają nie tylko Duńczycy. Wśród uprawnionych do głosowania są również obywatele krajów Unii Europejskiej oraz ci obcokrajowcy, którzy mieszkają w Danii od co najmniej trzech lat i mają ukończone 18 lat.


W tegorocznych wyborach może głosować prawie 300 tysięcy obcokrajowców (o 50 tysięcy więcej niż w wyborach cztery lata temu). Połowę z nich stanowią obywatele Unii Europejskiej, którzy nabywają prawo do głosowania wraz z zameldowaniem się na terenie Danii. 

To będą pierwsze duńskie wybory, w których mogę i zamierzam oddać swój głos. Uważam, że to dobre rozwiązanie. Płacąc wysokie podatki, których duża część trafia do budżetów gminnych, mogę na równych prawach decydować o tym, kto będzie zarządzał również moimi pieniędzmi i jakie wydatki będą priorytetowe.

Niska frekwencja wśród imigrantów i młodych


Obcokrajowcy niechętnie korzystają z przysługującego im prawa: w 2009 roku  nieznacznie ponad 30% uprawnionych oddało swój głos. Odsetek głosujących wśród pochodzących z krajów Unii Europejskiej był jeszcze niższy. Jak zauważa Yosef Bhatti z Uniwersytetu Kopenhaskiego, wynika to najprawdopodobniej z tego, że przebywają oni w Danii tylko czasowo i nie czują się związani z tym krajem na tyle, by brać udział w głosowaniu.


Duńczycy chętnie biorą udział w wyborach. W ostatnich wyborach parlamentarnych wzięło udział 67,7% uprawnionych do głosowania. Ale tylko ok. 37% imigrantów oddało swój głos. Dlatego działania mające na celu zaktywizowanie imigrantów podjęły różne organizacje, które wspierały m.in. wydawanie specjalnych ulotek mających zachęcić do udziału w głosowaniu.


Zainteresowanie wyborami jest również niepokojąco małe wśród młodych. Jak twierdzi Yosef Bhatti, jeżeli młodzi nie zagłosują w pierwszych wyborach, do udziału w których są uprawnieni, znacząco spada prawdopodobieństwo, że wezmą udział w kolejnych. 

Co ma Koran do wyborów w Danii


Zdaniem ortodoksyjnych muzułmanów Koran zabrania uczestnictwa w wyborach lokalnych. Hizb ut-Tahrir, jedna z organizacji islamistycznych, uważa, że głosując na kandydatów w wyborach lokalnych, muzułmanie nie mogą mieć pełnej kontroli nad tym jakie decyzje podejmą wybrani, m.in. odnośnie sprzedaży alkoholu. 

Natomiast Imran Shah, rzecznik Stowarzyszenia Muzułmanów, zachęca do wzięcia udziału w wyborach. Podkreślił, że do głosowania wierni będą zachęcani podczas piątkowych modłów i niedzielnych nauk. 


Kampania wyborcza nie tylko po duńsku


O tym jak ważne są głosy imigrantów dla polityków, można było wnioskować na podstawie kampanii wyborczej. Jedna z partii lewicowych, Endhedslisten wydrukowała plakaty w języku arabskim, co nie wszystkim się spodobało. Inny z kandydatów z partii Liberal Alliance przygotował spot o wyborczy oraz spotkanie w języku rosyjskim. A to tylko niektóre z przedsięwzięć mających na celu zaktywizowanie obywateli.



Plakat wyborczy w języku arabskim. 


Poza tym poszczególne partie reklamują się wykorzystując hasła zgodne z przewidywaniami. Tak więc lewicowa Endhedlisten zwraca uwagę na dostępność mieszkań dla młodych, walki z nierównościami społecznymi i uprzedzeniami. Liberałowie chcą więcej wolności i niższych podatków.


Razem przeciwko nierówności.
Samochody z tyłu: Endhedslisten chce więcj udogodnień dla rowerzystów.


Radość i siła z różnorodności.


Plakatowanie Kopenhagi rozpoczęło się na niecały miesiąc przed wyborami. Zamiast wielkich billboardów, wszystkie partie rozwieszają podobnej wielkości plakaty. Na plakatach widać głównie młode twarze. To, co uderza, to duży udział kobiet na listach wyborczych.  Widoczne są też twarze Duńczyków o innym pochodzeniu etnicznym.

Kandydat partii socjaldemokratycznej.
Chce walczyć z dilerami narkotykowymi w Kopenhadze.

Kandydatka Liberal Alliance.

Wyborcza moda

Jak zauważa dziennik Politiken, o ile kandydatów wiele dzieli, to jest też coś, co ich łączy. Wygląd na plakatach wyborczych. Mężczyźni w większości porzucili krawaty i o ile, kiedyś był to znak rozpoznawczy kandydatów partii lewicowych, teraz nawet konserwatyści wystąpili w rozpiętych pod szyją koszulach.


Kandydat konserwatystów

Być może właśnie dlatego obecny burmistrz Kopenhagi, kandydujący ponownie w lokalnych wyborach, zdecydował się na zdjęcie w swetrze. Niestety, zamiast odwrócić uwagę od swojego wyglądu, przykuł ją. Charakterystyczny kolor suwaka w jego swetrze rozpoczął spekulacje na temat jego marki.


Obecny burmistrz Kopenhagi w zbudzającym zaciekawienie swetrze.


Skoro ubranie nie powinno niepotrzebnie zwracać uwagi, to może lepiej ubrać się po prostu na czarno. Większość kandydatów partii Radikale Venstre (Radykalnej Lewicy) na plakatach prezentuje się w ciemnych strojach.


Kandydatka partii Radikale Venstre (radykalnej lewicy).

Kandydat partii Radikale Venstre (radykalnej lewicy).

Te zmiany to najprawdopodobniej skutek skandali związanych z wydatkami polityków na garderobę i żartów na temat zamiłowania zarówno obecnej premier, zwanej przez złośliwych Gucci-Helle, jak i jej poprzednika Larsa Løkke Rasmusena, do luksusowych dodatków.


A jednak krawaty a nawet muchy pojawiły się tu i ówdzie.


Jak zagłosują Duńczycy?



Tego dowiemy się być może już jutro wieczorem. Jeżeli nawet gusta kandydatów nie pomogą nam w wyborze, to możemy skorzystać z pomocy przygotowanych przez media. Politiken stworzył specjalną aplikacje, która umożliwia sprawdzenie struktury wydatków na poziomie lokalnym. Wystarczy wybrać gminę, w której się mieszka, by sprawdzić jak wyglądały wydatki z jej budżetu.


W Kopenhadze w 2013 roku budżet kształtował się na poziomie 38 miliardów koron. Z tego największa część, 21 mld była przeznaczona na wydatki socjalne i zdrowotne. Na kulturę i edukację przeznaczono 5,5 mld. Koszty administracyjne pochłonęły 4,8 mld, a rozwój miasta 1,4 mld koron.

Pierwszy burmistrz ze skrajnej prawicy?

Według sondaży w Kopenhadze z dużym prawdopodobieństwem rządzić będzie blok czerwony, a więc socjaldemokraci.

Jutro okaże się też, czy skrajnie prawicowa partia Dansk Folkeparti będzie miała swojego pierwszego burmistrza. W Danii, podobnie jak w innych państwach europejskich populiści zdobywają coraz większe poparcie. Zaliczana jest do nich, popierająca rząd poprzedniej kadencji, DF, której członkowie znani są z niechęci do obcokrajowców i Unii Europejskiej.

Ostatnio o partii znowu było głośno. Tym razem za sprawą wypowiedzi jej członków na temat broszury reklamowej jednego ze sklepów zabawkowych. Ulotka przedstawiała zdjęcia bawiącego się lalkami chłopca oraz dziewczynkę z ciuchcią. DF przestrzegała przed niebezpieczeństwami związanymi ze zmianami tradycyjnych podziałów płci, a reklamę nazwała wysoce niedorzeczna i lekko perwersyjną.


***



Kulisy lokalnych wyborów zostały w ciekawy sposób przedstawione w pierwszej serii bardzo popularnego mrocznego serialu Forbrydelsen (zbrodnia), w Polsce znanego jako The Killing. 

8.11.2013

KBHFF - Kopenhaska Kooperatywa Spożywcza / KBHFF - Copenhagen Food Co-op

English version below

Rowerowy koszyk wypełniony ekologicznymi warzywami.
Bicycle basket full of organic vegetables.

W środowe popołudnie, w całej Kopenhadze, można spotkać ludzi z charakterystycznymi brązowymi, płóciennymi torbami, które wypełnione są sezonowymi warzywami. To znak rozpoznawczy członków Kopenhaskiej Kooperatywy Spożywczej (Københavns Fødevarefællesskab), znanej jako KBHFF. Należą do niej osoby, które chcąc mieć dostęp do lokalnie produkowanych ekologicznych warzyw, wspólnie organizują ich cotygodniowe dostawy do dziewięciu punktów w różnych częściach miasta.

Krótka historia KBHFF

Kopenhaska kooperatywa rozpoczęła działalność w 2008 roku. Założyli ją aktywiści, zainspirowani brooklińską Park Slope Food Coop (obchodzącą w tym roku 40-lecie działalności). 

Początkowo torby z warzywami kupowała grupa znajomych. Pierwsze warzywa rozprowadzone wśród członków KBHFF były wyprodukowane w gospodarstwie Svanholm. Tym samym, które dostarczało pierwsze ekologiczne marchewki do sieci supermarketów prawie 20 lat temu!

Obecnie członkami kooperatywy jest ponad 5500 osób. Co tydzień kupują oni ponad 600 toreb, w sumie co najmniej 5 ton lokalnych warzyw i owoców. Oprócz tego jaja od kur z wolnego wybiegu, chleb, mąki, soki czy zioła.


Torby z ekologicznymi warzywami.
Bags with organic vegetables.

Kto należy do KBHFF

Motywacji do aktywności w KBHFF jest chyba tyle, ilu jej członków. Duńczycy mają we krwi współdziałanie i niemal każdy należy do co najmniej jednej organizacji. Przystępując do kooperatywy, część osób chce mieć dostęp do tanich ekologicznych warzyw. Dla innych najważniejsze jest to, że wiedzą skąd pochodzi to, co jedzą. Niektórzy lubią poznawać nowych ludzi, a KBHFF stwarza im taką możliwość. Członkowie uczestniczą we wspólnych czwartkowych obiadach, warsztatach, czy wycieczkach do gospodarstw rolnych. 

Dla jednych KBHFF to sposób na życie. Dla innych - moda. Nie brakuje też tych, którzy wierzą, że działając wspólnie można aktywnie przeciwstawić się dominacji korporacji transnarodowych, które przechwytują znaczną część nadwyżki ekonomicznej z produkcji rolnej. Z jednej strony naciskają one rolników, by stale obniżali ceny swoich produktów. W tym samym czasie poprzez agresywny marketing namawiają konsumentów, by ci kupowali jeszcze więcej wysoko przetworzonej żywności. 

Misja

Kooperatywa działa zgodnie z dziesięcioma zasadami, które ustalili jej członkowie w 2010 roku. Zasady te można streści w następujący sposób: celem organizacji jest zapewnienie wszystkim dostępu do ekologicznej żywności produkowanej zgodnie z zasadami zrównoważonego rozwoju.

Co te zasady oznaczają w praktyce?

Po pierwsze warzywa pochodzą z lokalnych ekologicznych i biodynamicznych upraw. Kupowane są bezpośrednio od producentów. Kilkuosobowa grupa odpowiedzialna za kontakty z rolnikami, ustala w porozumieniu z nimi ceny i zawartość toreb w danym tygodniu. Co ciekawe, członkowie kooperatywy płacą za warzywa z co najmniej tygodniowym wyprzedzeniem, nie znając szczegółowej zawartości torby. Od kilku miesięcy mogą to robić online.

Kooperatywa działa na rzecz poprawy świadomości tego, skąd pochodzi to, co jemy i jak możemy wpływać na produkcję żywności. Dzięki wspólnym zakupom od rolników cena lokalnych ekologicznych produktów jest niższa niż w delikatesach, a nawet supermarketach. W ten sposób KBHFF obala mit, że ekologia to luksus, na który mogą sobie pozwolić nieliczni - wielu jej członków to studenci i emeryci. Jednocześnie rolnicy otrzymują dobrą cenę za swoje produkty, bo handel odbywa się bez pośredników.

Zawartość torby: kapusta włoska, dynia makaronowa, chili, jabłka, buraki,
mangold (boćwina),  szpinak, marchew i cebula.

Weekly bag content: cabbage, spaghetti squash, chilli, apples, beet-roots, chards, carrots and onion.

Kooperatywa zrezygnowała też z niektórych operacji zwiększających wartość dodaną, takich jak mycie warzyw, czy pakowanie każdego produktu w oddzielną plastikową torebkę. Oznacza to nie tylko niższe koszty, ale również mniejsze obciążenia dla środowiska. 

Zapewnienie niższych cen członkom kooperatywy jest możliwe także dlatego, że organizacja jest niezależna ekonomicznie. Jej działalność bazuje na dobrowolnej pracy członków. Każdy, kto chce nim zostać, uiszcza jednorazową opłatę w wysokości 100 koron duńskich (równowartość ok. 55 zł). Dodatkowo zobowiązuje się do odpracowania 3 godzin miesięcznie na rzecz KBHFF. Można spróbować swoich sił pracując jako kasjer, osoba odpowiedzialna za marketing albo pakować warzywa. Można też, na kilka godzin, zostać kierowcą, który odbiera warzywa z centrum dystrybucyjnego i rozwozi je do lokalnych oddziałów. 

Aby ograniczyć koszty dostaw, KBHFF korzysta z systemu wspólnego użytkowania samochodów Let'sGo. Do budowy wirtualnej strony kooperatywy wykorzystywane jest oprogramowanie typu open source. W końcu dzielenie się okrzyknięto jedną z najważniejszych idei, które zmienią świat

Demokracja w działaniu

Oczywiście, jak w każdym stowarzyszeniu, również w KBHFF są pewne rozwiązania, które mogłyby być usprawnione. Ale to nie jest takie proste. Płaska struktura organizacyjna umożliwia każdemu członkowi realny wpływ na kierunek rozwoju kooperatywy. Mnie to bardzo odpowiada, ale prawdę mówiąc, czasami oznacza chaos. Decyzje na walnych spotkaniach zapadają na zasadzie konsensusu, przez co proces ich podejmowania jest długotrwały. Zamiast głosowania trwają kilkugodzinne dyskusje, po których zapadają tylko takie decyzje, z którymi członkowie zgadzają się jednomyślnie. A opinii na różne tematy bywa więcej niż dyskutantów. 

Długie dyskusje nad nowymi rozwiązaniami w KBHFF.
Long lasting discussion about future of KBHFF.






























Dokąd zmierza KBHFF

Niektórzy uważają, że w przyszłość dobrym rozwiązaniem dla kooperatywy byłaby decentralizacja, polegająca na całkowitym usamodzielnienie się dziewięciu oddziałów. Inni stoją na stanowisku, że konieczna jest centralizacja pewnych funkcji i opłacenie pracowników do wykonania zadań, niezbędnych do sprawnego działania organizacji (np. związanych z prowadzeniem księgowości). Pojawiają się też głosy o możliwości outsourcingu pewnych usług. Przyszłość pokaże w którą stronę pójdzie KBHFF. Warto dodać, że jej brookliński "prototyp" przekształcił się w supermarket, w którym zakupy robi 15 000 nowojorczyków. Jeszcze nie wiadomo co postanowią mieszkańcy Kopenhagi. 

Niektórzy patrzą na kooperatywę jak na grupę eko-nawiedzonych aktywistów. Tymczasem jej działalność wpisuje się w całość zmian określanych jako zrównoważona transformacja. Po kilku latach działalności KBHFF jest największą i najprężniej działającą kooperatywą spożywczą w Danii. Ale nie jedyną. Podobne inicjatywy powstają nie tylko w Aalborgu, czy Odense, ale również w mniejszych miejscowościach. W sumie, w całej Danii jest ich już 15. 

Nadal zastanawiam się w jakim stopniu rozwój podobnych inicjatyw, nie tylko w Danii, ale również w dużych polskich miastach (m.in. w Warszawie, Gdańsku, Poznaniu), to wyłącznie skutek kryzysu. Może wcale tak nie jest? Może po prostu, chociaż częściowo zaspokoiliśmy potrzebę kupowania dużo, kolorowo i w ładnych plastikowych opakowaniach? Teraz chcemy jeść nie tylko smacznie, ale również zdrowo. Ja w każdym razie wierzę w to, że troska o to, co jemy to coś więcej niż chwilowa moda. 


Moja pierwsza torba z KBHFF, lato 2012.
My first bag bought in KBHFF, summer 2012.





























----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------


Every Wednesday afternoon across Copenhagen you can meet people with characteristic brown canvas bags filled with seasonal vegetables. These are members of Københavns Fødevarefællesskab, known as KBHFF. Københavns Fødevarefællesskab is the food co-op, which is run and owned by members. The members organize weekly deliveries of organic locally grown vegetables to almost all neighbourhoods in Copenhagen.

Brief History of KBHFF

KBHFF was established in 2008 and founded by activists inspired by Park Slope Food Coop (celebrating its 40th anniversary this year). Initially the bags of vegetables were distributed among group of friends and first products were produced on the farm Svanholm. The same that supplied the first organic carrots to Danish supermarkets almost 20 years ago!

Currently there are more than 5500 members that belong to KBHFF. They buy more than 600 bags with vegetables weekly. In total KBHFF distributes at least 5 tons of local vegetables and fruits every week. In addition members can buy organic eggs, bread, flour, juices and herbs.

Who belongs to KBHFF

There are probably as many motivations to join KBHFF as there are members of the co-op. Maybe it is because cooperation runs in the blood of Danes and almost everyone belongs to at least one association. Some say it is because if Danes cannot agree with each other they simply start a new organization.

By joining the food co-op some want to have access to locally produced organic vegetables. For others the most important is that they know where the food they eat comes from. Some like to meet new people and KBHFF can be just a perfect opportunity: members can participate in common Thursday dinners, workshops and trips to the farms.

For some KBHFF is a way of living. For others it is yet another trend. There are also those who believe that by working together they can affect the existing food system dominated by transnational corporations that capture a significant part of the economic surplus from agricultural production.

Mission of KBHFF

KBHFF acts in accordance with ten principles that were developed by the members in 2010. The aim of the organization is to provide access to the organic food produced in accordance with the principles of sustainable development to everyone. What do these rules mean in practice?

Firstly, vegetables come from local organic and biodynamic farms and are bought directly from the producers. Group of several people is responsible for contacts with the farmers and negotiating the prices and contents of the bags. Interestingly, members of the cooperative pay for vegetables at least a week in advance even though they do not know the detailed content of the bags. They can do it online: the new ordering system was introduced couple of months ago.

KBHFF aims also at improving food literacy and educate how our food choices may affect the production process. Joint purchases make the price of locally grown organic products lower than in delis or even supermarkets. In this way KBHFF disprove the belief that ecology is a luxury that only few can afford - many of the members are students and pensionists. At the same time farmers get fair price for their products because they sell their products without intermediaries. The food co-op gave up some value adding operations such as washing of vegetables or packaging each product in plastic bags. This way KBHFF not saves on packaging but also takes care about the environment.

Providing lower prices to members of cooperatives is possible also because the organization is independent economically. Its activity is based on the voluntary work of the members. Anyone who wants to become a member is supposed to pay a share (100 Danish kroner). The members are also obliged to take three hours shifts every month. One can try one’s hand working as a cashier, person responsible for marketing, pack vegetables, or for few hours become a driver who transport vegetables from the distribution center to local branches.

To reduce the costs KBHFF uses the car-sharing system Let'sGo while the IT group responsible for the homepage uses open source software. In the end sharing is said to be one of ten ideas that will change the world.

Democracy in Action

Of course as in any other association also in KBHFF there are some things that can be improved. But sometimes it might not be that simple. The flat organizational structure allows each member to have an impact on the direction of the development of the coop. As a member I really like it! But to be honest, sometimes it means chaos and consensus decision-making process may be really time consuming. Sometimes it means loooong lasting discussions during which number of opinions expressed can exceed number of the participants.

Future of KBHFF

Some believe that one of the direction in which KBHFF may go in the future is its decentralization with full autonomy of ten existing branches. Others on the contrary think that it is necessary to centralize certain functions and hire paid staff to secure the continuity of the organization. The future will show what the members will choose for KBHFF. It is worth to mention that Brooklyn "prototype" turned into a supermarket where 15 000 New Yorkers shop.

Some perceive KBHFF as a group of obsessed eco-activists. The truth is it is only one of the many grass roots initiatives that aim at green transformation in Denmark. KBHFF is the largest and fastest-growing food cooperative in but not the only one. Similar initiatives exist in Aalborg, Odense and other places. In total there are 15 food-coops across the country.

I still wonder to what extent the development of similar initiatives, not only in Denmark but also in major Polish cities (including WarsawGdańsk, or Poznań) emerged due to the economic crisis. Maybe it is not the only reason? Maybe people have already satisfied their needs to buy more exotic food wrapped in plastic? Now they want to eat not only tasty but also healthy. Anyway, I want to believe that the care about what we eat will become a long lasting trend.